Crowdfunding opname

Het Kortrijks Vocaal Ensemble voerde het originele Requiem van Gabriel Fauré meermaals uit: in 2000, 2002 en 2003. Het is immers een favoriet van veel concertbezoekers én koren.

“Fauré distantieert zich van overweldigende, dramatische koren en orkestmassa’s, zoals bijvoorbeeld in het Requiem van landgenoot Berlioz. In plaats daarvan indringende expressie door subtiel spel van klankkleuren. Zelfs een voor het Requiem zo’n belangrijk onderdeel als het Dies Irae (Dag des oordeels) werd weggelaten. Fauré ruilde de verschrikkingen van het Laatste oordeel in voor de vrede van de dood. Zeer geliefd is Pie Jesu voor sopraan en orgel. Ook de baritonsolo in het Offertorium is een hoogtepunt.” (klassiekemuziek.tv)

We plaatsten het Requiem van Fauré in 2024, na het jubileum van 25 jaar KVE, graag opnieuw op het programma, zeker als het in de hedendaagse en ontroerende bewerking van de Vlaamse componist Wim Henderickx mocht gebeuren. Ditmaal mét kinderkoor, zoals het zelden uitgevoerd wordt.

Het herdenkingsconcert in 2024 was er niet enkel voor Gabriel Fauré, die 100 jaar geleden overleed, maar ook voor Wim Henderickx, die in december 2022 onverwacht stierf op 60-jarige leeftijd. Het was een van de herdenkingsconcerten die in heel Vlaanderen georganiseerd werden.

Bekijk concertfoto’s van het concert in Lissewege

Wim Henderickx schreef tijdens zijn carrière werken voor opera, muziektheater, orkest, koor, harmonie–orkest en kamermuziek. Hij was sinds 1996 huiscomponist bij Muziek­theater Transparant en in 2013 werd de componist ook artist in residence bij het Antwerp Symphony Orchestra. Naast het componeren, doceerde Henderickx ook aan het Koninklijk Conser­vato­rium Antwerpen en aan het Conservatorium van Amsterdam, waar hij de nieuwe generatie componisten opleidde.

“Wim was wellicht de meest enthousiasmerende kunstenaar die Vlaanderen ooit had – zijn inzet voor de verschillende communities, voor jonge artiesten en zijn open blik op de wereld maken hem uniek. Met zijn veel te vroeg heengaan verliest de Vlaamse en internationale kunstenwereld een boegbeeld. Zijn impact en visie zullen echter niet verloren gaan en hij zal een inspiratie blijven voor de komende generaties.”

Muziektheater Transparant

Meer info: www.wimhenderickx.com

— Diederik Glorieux
Docent, componist, dirigent en jarenlang assistent van Wim Henderickx
Aangestelde opnameleider

In november 2022 werkte ik, als assistent van Wim Henderickx, naast hem aan de laatste correcties van het Requiem van Fauré-Henderickx; het was de laatste partituur die hij zelf naar zijn uitgeverij Norsk Musikkvorlag stuurde. Na elke uitvoering nam hij correcties en notities op in zijn eigen partituur, om deze later in een gereviseerde versie te integreren. Deze werkwijze was typisch voor Wim Henderickx. Het is een treffend voorbeeld van zijn perfectionisme en zijn stellige overtuiging dat alleen de best mogelijke partituur tot de best mogelijke uitvoering kan leiden.

In 2017 componeerde hij deze herorkestratie van het Requiem van Fauré, waarbij hij aan de oorspronkelijke compositie enkele eigen onderdelen toevoegde. De opdracht kwam van Opera Ballet Vlaanderen en werd uitgevoerd door de dansers van Opera Ballet Vlaanderen in een choreografie van Sidi Larbi Cherkaoui. Voor de uitvoering werden het koor en kinderkoor van Opera Ballet Vlaanderen, de musici van HERMESensemble, Osama Abdulrasol op qanun, sopraan Amel Brahim-Djelloul en bas-bariton Simon Schmidt ingeschakeld. Het geheel stond onder leiding van Jan Schweiger.

Wim Henderickx wilde met zijn orkestratie en toevoegingen een unieke interpretatie geven aan het Requiem van Fauré, met een nadruk op intieme instrumentatie. Hij koos ervoor de strijkers te reduceren tot een strijkkwartet. Daartegenover staan drie blazers: de fluit, de klarinet en de hoorn. Verder maakte hij de keuze voor het gebruik van een harmonium, dat in Fauré’s tijd vaak in de huiskamer gebruikt werd en een rijke klankkleur biedt. En bovendien introduceerde hij de qanun, met wortels in het Midden-Oosten, dat in de 11e eeuw zijn weg naar Europa vond. Een getuige van Wim Henderickx zijn interesse in muziek uit andere culturen én zijn bewondering voor muziek uit de late middeleeuwen en de renaissance. Rekening houdend met de beschikbaarheid van musici, heeft hij voor de qanun-partij ook een alternatieve versie voor harp gecreëerd, zodat de muziek toegankelijk blijft voor een breed scala aan uitvoerders.

Wim Henderickx voegde drie grote onderdelen toe aan het werk: aan het begin en het einde een koordeel en in het midden een mooie partij voor de solisten. In deze drie onderdelen komt de muziek van Wim Henderickx volledig tot zijn recht in een intiem en tijdloos karakter, dat zowel is geïnspireerd door de eerste vormen van polyfonie als door muziek uit het Midden-Oosten. Hij kopieert nooit zomaar een stijl; dat zou in alle opzichten oneerbiedig zijn ten aanzien van zijn inspiratiebronnen. In plaats daarvan neemt hij muziek uit andere culturen en andere tijden in zich op, laat zich hierdoor inspireren en verrijkt zo zijn eigen persoonlijke en karakteristieke stijl.

De muziek van Fauré is opgebouwd vanuit akkoordprogressies, terwijl Wim Henderickx in zijn benadering vertrekt van het melodische aspect, een eigenschap die typerend is voor etnische en middeleeuwse muziek. In de nieuw gecomponeerde delen kiest hij er bewust voor om weinig of geen harmonische evolutie te laten plaatsvinden — in contrast met zijn gebruikelijke werkwijze — maar richt hij zich op het bouwen van melodieën vanuit een lange bourdonnoot. Ook op ritmisch vlak neemt Wim Henderickx een geheel andere aanpak dan Fauré. Waar Fauré een duidelijke maatstructuur aanhoudt, stapt Wim Henderickx af van een vaste tactus, waardoor de muziek een uitgesproken improvisatorisch karakter krijgt.

Daarnaast zijn er ook enkele kleinere aanpassingen. Hier en daar verandert de dynamiek, waarbij overdreven pathos vermeden wordt en gestreefd wordt naar een introspectieve beleving van dit Requiem. Bij het Agnus Dei en het Libera Me benadrukt Wim Henderickx bepaalde muzikale elementen of woorden, en benadert hij de muziek op een geheel eigen wijze door herhaling van motieven, parlando stemmen en tremolo strijkers met een donkere, aardse klank.

Verbinding maken was een belangrijke missie voor Wim Henderickx. Hij streefde ernaar om met dit werk verbinding te creëren tussen verschillende culturen en religies. Maar ook binnen de eigen samenleving wilde hij verbinding tot stand brengen, waarbij hij zich richtte op specifieke doelgroepen, zoals kinderen, mensen met een beperking en musici met weinig of geen technische muzikale achtergrond. Zijn grootste wens was dat zijn muziek, en zeker ook dit Requiem, door iedereen zou kunnen worden uitgevoerd, zowel door professionele als amateurkunstenaars. Ik ben dan ook zeer verheugd dat het Kortrijks Vocaal Ensemble helpt om deze droom van Wim waar te maken.

De geëngageerde muzikanten en solisten krijgen allen een artiestenvergoeding. Daarmee betalen ze hun verplaatsingen, de studietijd die ze nodig hebben om de partituur onder de knie te krijgen, de repetities, en uiteindelijk ook de opnamedag. We kiezen ervoor om met professionele muzikanten te werken; het is dan ook evident dat ze vergoed worden als zou het een concert met publiek zijn. Ook het kinderkoor krijgt een vergoeding om hun werkingskosten mee te betalen.

De opnamekosten vormen het tweede grootste deel van het budget. We plannen om het concert 3x na elkaar uit te voeren, om er dan telkens de beste stukken uit te halen. De opnameleider beoordeelt de klank tijdens de opnames en Recorda, de organisatie die de camera’s en microfoons opstelt en gespecialiseerd is in concertopnames, verzorgt achteraf de montage en productie van dvd’s en cd’s. Alles om het eindresultaat zo professioneel mogelijk te krijgen.

De opname voeren we uit in een prachtige locatie in Kortrijk, met een goede akoestiek en zonder achtergrondgeluid. De huur van de locatie en de verwarming voor de opnamedag en algemene repetitie zijn eveneens opgenomen in het budget.

Dankzij de toestemming van de rechthebbende hoeven we geen auteursrechten te betalen, na goedkeuring van het dossier bij SABAM. Er is bij de uitgeverij wel de verplichte huur van officiële partituren voor de muzikanten. De koorleden hebben eerder al hun eigen partituur aangekocht. De muzikanten hebben hun eigen instrument, maar er moet wel een harmonium gehuurd worden.

Tot slot zijn er nog organisatiekosten gemoeid met de opname en de fondsenwerving, zoals een beperkte catering tijdens de opnamedag, het drukwerk voor de muzikale rouwkaarten, transactiekosten en de publicatie op de verschillende streamingplatformen. Dankzij de inspanningen van vele vrijwilligers houden we deze kosten zo laag mogelijk.

Omdat het een eigen organisatie is van Kortrijks Vocaal Ensemble vzw krijgen dirigent en koor geen vergoeding. Integendeel: wat we niet rond krijgen via fondsenwerving, zullen we uit de koorkas moeten halen.

In het onwaarschijnlijke geval dat we met de crowdfunding meer ophalen dan nodig voor de opname, zullen we dit aanwenden voor volgende betekenisvolle projecten door onze vzw.